Schrony pod Nową Hutą

Schrony pod Nową Hutą

Atomowa groza. Schrony w Nowej Hucie

Wokół nowohuckich schronów narosło wiele mitów. Jeden z nich głosi, że pod całą Nową Hutą jest drugie, podziemne miasto, po którym można poruszać się, nie wychodząc na powierzchnię. Do dziś można spotkać mieszkańców opowiadających, jak to przed laty weszli do podziemi na jednym osiedlu, a wyszli w zupełnie innej części dzielnicy. Krąży też opowieść, jakoby pod dawnym kinem Światowid (obecnie siedziba Muzeum PRL-u) mieścił się największy w Nowej Hucie schron dla kilkuset osób. No i oczywiście wszystkie nowohuckie schrony miały podobno chronić przed wybuchem jądrowym.

Postanowiliśmy zmierzyć się z tymi mitami. Opowiedzieć o okolicznościach budowy większości schronów pod Nową Hutą – sytuacji politycznej lat 50. w Polsce i na świecie, zimnej wojnie, wyścigu zbrojeń, rzeczywistym zagrożeniu wybuchem III wojny światowej – ale też tym, jak władze wykorzystywały go propagandowo. Bo nie ulega wątpliwości, że choć otwarty konflikt między Wschodem i Zachodem był w kilku momentach drugiej połowy XX wieku bardzo realny, to jednak władze celowo demonizowały zagrożenie. W obliczu wspólnego wroga o wiele łatwiej było zjednoczyć naród, a wizja wybuchu wojny pozwalała uzasadnić troską o ochronę państwa często zbrodnicze działania Służby Bezpieczeństwa, wymierzone we wszelkie objawy działalności opozycyjnej.

Dziś schrony są dla większości gości Muzeum PRL-u jedynie ciekawostką historyczną. Opowieść o ponad 250 budowlach ochronnych znajdujących się pod blokami, szkołami, przedszkolami, ośrodkami zdrowia czy instytucjami kultury zlokalizowanymi w centrum Nowej Huty przemawia do wyobraźni. A jednak trudno, mówiąc o nich, zapomnieć o bardzo współczesnym kontekście. Rosyjska inwazja na Ukrainę i bezradność instytucji (organizacji) międzynarodowych sprawiły, że gdy pracowaliśmy nad tą wystawą, otwarcie już mówiono o „nowej zimnej wojnie”.

Nasza opowieść staje się więc także przestrogą przed paranoją, która sparaliżowała stosunki międzynarodowe na całym świecie na kilkadziesiąt lat i spowodowała wiele nieszczęść. Mamy nadzieję, że nie będzie do niej powrotu.

Share:

Schrony Nowej Huty

W Nowej Hucie schrony przeciwlotnicze zaczęto projektować w nowo powstających budynkach od początku 1952 r., a pierwsze obiekty zrealizowano w roku 1953. Jednym z pierwszych był schron w budynku biurowym na osiedlu C-32 (obecnie Zgody), w którym siedzibę znalazła Dzielnicowa Rada Narodowa (obecnie Urząd Miasta Krakowa, os. Zgody 2). W latach 1953-1960 wybudowano prawie 250...
26 sie
Read more
26 sie

Schrony Nowej Huty

W Nowej Hucie schrony przeciwlotnicze zaczęto projektować w nowo powstających budynkach od początku 1952 r., a pierwsze obiekty zrealizowano w roku 1953. Jednym z pierwszych był schron w budynku biurowym na osiedlu C-32 (obecnie Zgody), w którym siedzibę znalazła Dzielnicowa Rada Narodowa (obecnie Urząd Miasta Krakowa, os. Zgody 2). W latach 1953-1960 wybudowano prawie 250...

Schrony specjalne

Punkt pierwszej pomocy medycznej Jednym z bardzo istotnych elementów w systemie ratownictwa TOPL było odpowiednie zabezpieczenie i ewakuacja osób poszkodowanych w wyniku ataku, a kluczowym jego elementem były punkty pierwszej pomocy medycznej, lokalizowane w schronach pod szpitalami lub ośrodkami zdrowia. Miała tam odbywać się rejestracja i segregacja rannych, a poszkodowani mieli otrzymywać pomoc lekarską. W...
26 sie
Read more
26 sie

Schrony specjalne

Punkt pierwszej pomocy medycznej Jednym z bardzo istotnych elementów w systemie ratownictwa TOPL było odpowiednie zabezpieczenie i ewakuacja osób poszkodowanych w wyniku ataku, a kluczowym jego elementem były punkty pierwszej pomocy medycznej, lokalizowane w schronach pod szpitalami lub ośrodkami zdrowia. Miała tam odbywać się rejestracja i segregacja rannych, a poszkodowani mieli otrzymywać pomoc lekarską. W...

Inne obiekty TOPL

Niezależnie od budowy urządzeń ochronnych, potrzebnych do zabezpieczenia przed skutkami napadów z powietrza, TOPL zakładał powstawanie innych budowli, które wspólnie tworzyły kompleksowy system ochrony ludności. Kolejnym elementem systemu ochrony ludności były kąpieliska odkażające. Urządzano je w istniejących łaźniach publicznych, budynkach z wydzielonymi pomieszczeniami z natryskami, takich jak szkoły, szpitale lub ośrodki zdrowia. Składały się one...
26 sie
Read more
26 sie

Inne obiekty TOPL

Niezależnie od budowy urządzeń ochronnych, potrzebnych do zabezpieczenia przed skutkami napadów z powietrza, TOPL zakładał powstawanie innych budowli, które wspólnie tworzyły kompleksowy system ochrony ludności. Kolejnym elementem systemu ochrony ludności były kąpieliska odkażające. Urządzano je w istniejących łaźniach publicznych, budynkach z wydzielonymi pomieszczeniami z natryskami, takich jak szkoły, szpitale lub ośrodki zdrowia. Składały się one...

Schrony dziś

Budownictwo ochronne w Polsce niemal od początku było niedofinansowane. Jak wynika z raportów z lat 70., już wtedy schrony były w złym stanie technicznym. Część z nich była niedokończona, brakowało elementów wyposażenia, instalacje elektryczne i wentylacyjne były niekompletne, drzwi często zniszczone, a pomieszczenia zawilgocone i zagrzybione. Sytuację w części obiektów poprawiła modernizacja z przełomu lat...
26 sie
Read more
26 sie

Schrony dziś

Budownictwo ochronne w Polsce niemal od początku było niedofinansowane. Jak wynika z raportów z lat 70., już wtedy schrony były w złym stanie technicznym. Część z nich była niedokończona, brakowało elementów wyposażenia, instalacje elektryczne i wentylacyjne były niekompletne, drzwi często zniszczone, a pomieszczenia zawilgocone i zagrzybione. Sytuację w części obiektów poprawiła modernizacja z przełomu lat...

Kontakt

Previous article

Zimna wojna cz. 1

Next article

Change font size

Choose one of three font sizes.

Change site contrast.

Change the background color and font color on the page.

Change the language

Change the language

Polski Polski English English